RSI is in België onbekend, maar ze kennen wel de aandoening musculoskeletale aandoeningen (MSA), waar RSI-klachten onder vallen. Daar horen – anders dan in Nederland – ook klachten in het onderlichaam bij. Zorgverzekering wordt in België mutualiteit of ziekenfonds genoemd.
Arbeidsbeperkingen in België
België kent twee soorten arbeidsbeperking: de arbeidshandicap en de psychosociale problematiek.
Arbeidshandicap
Als je een arbeidshandicap hebt kun je moeilijk werk vinden of je werkzaamheden uitvoeren. Dat kan een psychische, lichamelijke of zintuiglijke aandoening zijn, zoals autisme, slechthorendheid, slechtziendheid, rugklachten, het chronisch vermoeidheidssyndroom, of schizofrenie.
Psychosociale problematiek
Je valt onder psychosociale problematiek (of multipele problematiek) als je door psychosociale problemen hebt om een baan te vinden of je werk uit te voeren. Dat kan bijvoorbeeld zijn: langdurige werkloosheid, een verslavingsverleden of zware financiële problemen.
Meer informatie
Op de website van de Vlaamse Dienst voor Arbeidsbemiddeling en Beroepsopleiding (VDAB) vind je veel informatie over onder andere solliciteren, opleidingen, begeleiding naar werk en arbeidsbeperking. En kijk eens op de pagina van Wikipedia over het Belgische ziekenfonds.
In ons RSI-Magazine van 2017-4, pagina 8-9,staat een artikel over België: RSI wereldwijd: “Ik heb getwijfeld over België …”. Hoe is het om RSI-klachten te hebben als je in België woont? Het artikel is ook hieronder te lezen.
Bronnen:
“Ik heb getwijfeld over België …”
Waar kan ik heen? Het leek een mooie optie in de jaren tachtig-hit van Het Goede Doel: België. Er valt veel voor te zeggen: bourgondisch eten, een rijke kunstgeschiedenis en een charmante taal. Maar als je RSI hebt, valt het er misschien wat tegen. Of is dat aan het veranderen?
“Je bent beter af in Nederland.” De reactie van een lid van de RSI-vereniging belooft niet veel goeds. De vrouw is in Nederland arbeidsongeschikt geraakt en in 2003 naar België verhuisd. “Sinds ik hier ben, heb ik geen enkele therapie kunnen krijgen voor mijn RSI. Mijn teleurstelling is groot. Ik was redelijk fit. Nu ben ik lichamelijk zeer slecht.” Ze vertelt dat RSI er vrijwel volledig onbekend is: “Sinds ik hier woon, heb ik geen enkele arts gesproken die ooit van RSI gehoord heeft. Ik moet dat altijd uitleggen.” Een ander Belgisch lid bevestigt dat: “Deze week sprak ik één persoon die de term kende. Ik was stomverbaasd!”
In goed Belgisch: amai, zeg! Hoe zit dat precies?
Gratis verzekerd?
Het Belgische zorgsysteem klinkt veel Nederlanders in eerste instantie als muziek in de oren. De verplichte zorgverzekering is er namelijk gratis. In België heet die ‘mutualiteit’ of, net als vroeger in Nederland, ‘ziekenfonds’. Ze zijn er in diverse varianten: christelijke, liberale en socialistische. Wie zich daar niet thuis bij voelt, kan niet alleen kiezen voor een ‘onafhankelijke’ mutualiteit, maar ook voor een ‘neutrale’. Volop keuze!
Maar misschien ook wat ingewikkeld. Er zijn namelijk ook nog eens lokale verschillen. Dat ‘gratis’ valt ook wel mee: de mutualiteit wordt betaald uit belastingen en voor veel zorg wordt een stevige eigen bijdrage gevraagd. Wie meer zorg wil verzekeren, kan een private verzekering afsluiten.
Vergoedingen zijn afhankelijk van een scala aan factoren. Het overheidsbudget voor zorgverleners wordt verdeeld via het systeem van de ‘nomenclatuur’. In de jaren zestig is dit register opgezet om collectieve afspraken voor specifieke behandelingen te maken. Inmiddels bevat het register zo’n tienduizend behandelingen, wat het er – inclusief alle uitzonderingen – niet overzichtelijker op maakt. Daarnaast wordt over de afspraken elke twee jaar opnieuw onderhandeld. Zo hadden fibromyalgie-patiënten voorheen recht op vergoeding van zestig sessies fysiotherapie per jaar – in België ‘kinesitherapie’. Nu is dat teruggebracht tot achttien … voor een heel leven(!)
Arbeidsongeschiktheid
De mutualiteit verzekert ook tegen arbeidsongeschiktheid door een beroepsziekte. Het loon wordt dan eerst een periode doorbetaald door de werkgever; daarna volgt een vervangend loon via de mutualiteit. Daarvoor moet de ziekte wel veroorzaakt zijn door het werk, oftewel een erkende beroepsziekte zijn. Hoewel beroepsziekten wettelijk zijn vastgelegd, is het systeem ‘open’; dit wil zeggen dat vooral aangetoond moet worden dat de klachten de werknemer verhinderen te werken en dat die klachten door situaties op het werk zijn veroorzaakt – ze hoeven dus niet per definitie onder de geclassificeerde beroepsziekten te vallen.
Maar hoe zit dat met RSI-klachten, als blijkbaar niemand die term kent?
RSI of MSA?
In België wordt de term RSI, net als KANS, nauwelijks gebruikt. De termen blijken te vallen onder het bredere begrip musculoskeletale aandoeningen (MSA). Het gaat hierbij om symptomen die ontstaan door langdurige, herhalende belasting; ongemak, pijn of zwakte in spieren, pezen, zenuwen, slijmbeurs, bloedvaten, gewrichten en ligamenten. Een groot verschil is dat, in tegenstelling tot bij RSI en KANS, ook klachten aan de onderste ledematen tot MSA gerekend worden.
Er zijn negen MSA erkend als beroepsziekte. Hieronder vallen aandoeningen die zijn veroorzaakt door mechanische trillingen, zoals het hand-armvibratiesyndroom of de ziekte van Raynaud. Ook aantasting van de zenuwfunctie door druk, zoals het carpaletunnelsyndroom, valt eronder. De MSA die het dichtst bij ‘klassieke’ RSI komt, wordt omschreven als “aandoeningen aan pezen, peesscheden en spier- en peesaanhechtingen in de bovenste ledematen die veroorzaakt zijn door overbelasting, door krachtige, repeterende bewegingen of een ongunstige houding.”
Er is geen wetgeving die specifiek betrekking heeft op MSA, behalve dat de werkgever verplicht is om te zorgen voor goede arbeidsomstandigheden. De Vlaamse Dienst voor Arbeidsbemiddeling en Beroepsopleiding kan daarbij ondersteunen, zo heeft een lid ervaren: “Zoals financiële ondersteuning voor werkplekinrichting en een gesprek met de werkgever.” Echter: “De werkgever wou niet mee in dit verhaal. Een tijdje later ging ik door mijn rug en tien minuten later volgde ontslag.”
Toch is er is hoop, zo blijkt uit de Belgische nationale strategie Welzijn op het werk 2016-2020: “Voor MSA dient te worden onderzocht of nieuwe wetgeving noodzakelijk is.”
Preventie
Er is in België namelijk steeds meer aandacht voor beroepsgerelateerde MSA. Niet verwonderlijk, want vier op de tien werknemers zeggen te lijden aan rugpijn; bijna vier op de tien klagen over spierpijnen in schouders, nek en/of de bovenste ledematen; bijna drie op de tien hebben spierpijnen in de onderste ledematen.
De Federale Overheidsdienst Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg heeft daarom de website www.preventievanmsa.be opgezet. Deze richt zich op zowel werknemers als werkgevers. Op de site staat informatie over oorzaken, gevolgen en oplossingen voor MSA. Er is te vinden bij welke personen en instanties je terecht kunt voor informatie. Maar er wordt ook op gewezen dat preventie “een zaak van ons allen” is – ook de werknemer en diens collega’s hebben een verantwoordelijkheid.
In het kader van de campagne is tevens een elf minuten durend voorlichtingsfilmpje op de website te vinden. Daarnaast is er een uitgebreid aanbod aan brochures met informatie over preventie. Uiteraard is er een algemene brochure, maar ook acht brochures die specifiek op beroepssectoren zoals de bouw of kinderopvang gericht zijn, en meer dan dertig brochures die zich op specifieke beroepen richten – van personeel van de groenaanleg tot stukadoors en van administratief personeel tot slagers. Het zijn brochures van enkele tientallen tot honderd pagina’s, waarin met foto’s specifieke werksituaties in beeld gebracht worden.
Lichtpuntjes
“Ik had geen idee dat het hier MSA wordt genoemd, terwijl ik al veertien jaar hier woon,” zegt ons van oorsprong Nederlandse lid. Voor wie al klachten heeft en de juiste termen niet kent, is de situatie dus lastig. Een ander Belgisch lid ervaart dat ook: “Het is een eigen zoektocht, bij mij al achttien jaar(!)”
Voor degenen die er nu mee te maken krijgen, lijkt de toegenomen aandacht de toekomst iets rooskleuriger te maken. Ook al duurt de eigen zoektocht al zo lang, ons Belgische lid ziet die lichtpuntjes ook: “Ik kom wel eens mensen tegen die tijdelijk klachten hebben. Wijzigingen in werkplekinrichtingen blijken te helpen, zodat de klachten niet chronisch worden. Goed voor hen!”
“Ik heb getwijfeld over België.” Het Goede Doel was uiteindelijk niet volledig overtuigd. Wat RSI betreft, sluiten we ons daar voorlopig bij aan: “Ik stond zelfs in dubio. Maar ik nam geen enkel risico.”
Bronnen: